آش همان آش است و کاسه همان کاسه، آن طور که به نظر می‌رسد، جشنواره امسال هم تفاوت آنچنانی با جشنواره‌های سال قبل ندارد و تغییر دولت و دیدگاه و همچنین برگزار کنندگان جشنواره بین‌المللی فیلم فجر آنچنان نتوانسته تغییری ایجاد کند، این را از لیست 33 فیلمی که هیأت انتخاب آنها را مستحق حضور در بخش اصلی جشنواره دانسته می‌توان برداشت کرد.
دولت قبل متهم شده بود به محافظه کاری و قطع ید فیلمسازان بزرگ از جشنواره فیلم فجر! در این مقوله، نه دولت اصولگرا مطرح است نه اصلاح طلب، صرفاً در این گزارش دغدغه سینما و سینمایی‌ها را بیان خواهیم کرد. با اینکه انتقادات زیادی به هیات انتخاب و همچنین دبیر جشنواره دو دوره گذشته فیلم فجر وارد بود و انتقادات هم بجا بود، ولی باید اشاره کنیم که آقایان تکلیفشان با خودشان مشخص بود و هیچگاه در هیچ محفلی صحبتی از بازگرداندان بزرگان و آن کسانی که از سینما رو برگردانده بودند، نکرده بودند و اعتقاد داشتند که با کارگردان‌های تازه نفس و جوان و فیلم اولی می‌توان تنور جشنواره فیلم فجر را داغ نگه داشت که نتیجه این تفکر تبدیل شد به ضعیف ترین جشنواره تاریخ فیلم فجر که در میان تمامی آثار در سه سال اخیر شاید تعداد انگشت شماری، ارزش دیدن داشته باشد.
حال با روی کار آمدن دولت وفاق ملی بسیاری امید داشتند که با بازگرداندن نام های بزرگ، دوباره جشنواره فیلم فجر تبدیل به آن چیزی می‌شود که همگی انتظارش می‌رود.
اسامی فیلم ها اعلام شد و دوباره بر خلاف پیش بینی‌ها خبری از نام‌های بزرگ نیست و با این که بسیاری از افراد حاضر در هیات انتخاب اعتقاد داشتند که فیلم هایی همچون قاتل و وحشی و یا رکسانا باید در بخش جشنواره به اکران دربیاید ولی در لیست نهایی خود نام این آثار را نیاوردند و دلیل این حضور ندادن را ، اکران این فیلم ها در جشنواره‌های خارجی دانستند و اعلام کردند که بر اساس آیین نامه جشنواره فیلم فجر این آثار در بخش سودای سیمرغ هیچ جایی ندارند!
اگر قرار بود که با تغییر دولت در بخش سینما هیچ تغییری به وجود نیاید، پس اساس تغییر مدیران رده بالا چیست؟ چرا هیچ ارگانی در جهت بهبود یک امر قدم برنمی دارد و همگی سعی دارند خود را در یک هاله‌ای آرامش قرار دهند و بدون دردسر مدیریت کنند؟! در حال حاضر سازمان سینمایی مستقر و مدیران جشنواره همین رویه را پیش گرفته‌اند و حتی در جشنواره‌ای به مهمی فیلم فجر قصد ندارند که دستی ببرند و تحولی ایجاد کنند. نکته جالب اینجاست که آقایان حتی به قوانین خود نیز در انتخاب فیلم‌ها بی اعتنا بودند؛ با وجود اینکه فیلم‌هایی همچون «پیر پسر» اکتای براهنی، «رکسانا» پرویز شهبازی، «بی سروصدا» مجیدرضا مصطفوی و «غریزه» سیاوش اسعدی را بخاطر حضور در فستیوال‌های خارجی از لیست نهایی خط زدند، «ترک عمیق»، «داد»، «سونسوز» و «ماریا» را با وجود حضور در مسابقات خارجی و فستیوال‌های متعدد در لیست نهایی خود جای داده‌اند. این اتفاقات در حالی افتاده است که مدیران جشنواره برای خوشامد برخی از کارگردان‌هایی که نام آنها را به راحتی از لیست نهایی جشنواره کنار گذاشته‌اند قصد دارد در بخشی ویژه برخی از این فیلم‌ها را به نمایش بگذارد که بعید می دانم هیچ کدام از این کارگردان ها قصد داشته باشند فیلم خود را به کاخ جشنواره بفرستند تا تنها اصحاب رسانه و منتقدان آن را ببینند و مردم از دیدن اثر آنها بی بهره باشند.
همچنین باید به این نکته اشاره داشته باشیم که چند وقت پیش نیز نوشتیم که جشنواره فیلم فجر امسال آیا ادامه دهنده راه جشنواره قبل در بخش اکران کُمدی هست یا نه؟! که پیش بینی‌ها درست از آب درآمد و امسال هم شاهد آن هستیم که حداقل چهار فیلم از 33 فیلم در ژانر کُمدی به بخش سودای سیمرغ راه پیدا کرده‌اند. فیلم‌هایی چون «صددام» پدرام پورامیری، «آنتیک» هادی نائیجی، «کفایت مذاکرات» سهیل موفق و «شاه نقش» شاهد احمدلو. فیلم «تاکسیدرمی» محمد پایدار هم از فضایی فانتزی با رگه‌هایی از کمدی برخوردار است با این حساب برخلاف دوره‌های گذشته که جشنواره فیلم فجر روی خوشی به سینمای کمدی نشان نمی‌داد امسال اقبال به آثار کمدی رو کرده و هیئت انتخاب چند اثر کمدی را برای حضور در بخش مسابقه انتخاب کرده است!
همیشه گفته‌ایم و خواهیم گفت که حضور کارگردان‌های جوان در سینمای ایران امری ضروری و الزامی است و باید به جوان‌ها تا حد امکان برای ساخت فیلم فضای کافی داده شود ولی باید به این نکته هم توجه داشته باشیم که حضور کارگردان‌های جوان در فستیوالی همچون جشنواره فیلم فجر بدون حضور نام‌های بزرگ نه تنها کمک کننده نیست بلکه باعث می‌شود که جشنواره از آن رونق همیشگی هرساله خود بیفتد و به نوعی اعتماد عمومی به آثار از بین برود.
با نگاهی به لیست نهایی در این دوره از جشنواره شاهد ۱۳ فیلم اولی هستیم و با غیبت فیلمسازان کهنه کار و قدیمی سینمای ایران تنها از نسل دوم و سوم سینماگران بعد از انقلاب رسول صدرعاملی با فیلم «زیبا صدایم کن»، ابوالفضل جلیلی با فیلم «داد» و ابراهیم حاتمی کیا با نسخه سینمایی، سریال «موسی کلیم الله» در جشنواره حضور دارند.
در این میان از فیلمسازان جوان‌تر نیز شاهد آثاری از محمدرضا خردمندان، حمید زرگرنژاد، حسین دارابی، جواد افشار، علی غفاری، شاهد احمدلو، ابراهیم ایرج زاد، سهیل موفق، محسن تنابنده، ابوالفضل صفاری و … هستیم. تنها کارگردان زن این دوره از جشنواره فیلم فجر نیز بهنوش صادقی است که با فیلم «مرد آرام» به تهیه کنندگی همسر خواهرش مهدی هاشمی در جشنواره حضور دارد. نیکی کریمی نیز تنها تهیه کننده زن جشنواره است که با فیلم «زمانی در ابدیت» به کارگردانی مهدی نوروزیان به رقابت می‌پردازد.
شاید در نگاه اول عده‌ای با خواندن این گزارش موضع بگیرند و اعتقاد داشته باشند که نباید قبل از شروع جشنواره درباره نحوه برگزاری آن پیش داوری کرد ولی با توجه به تجربه چند سال اخیر، همیشه نام فیلم‌ها و عوامل، سنگ محک خوبی برای سنجیدن کیفیت جشنواره است. به قول قدیمی ها سالی که نکوست از بهارش پیداست، احتمالاً این جشنواره هم مانند جشنواره‌های دو سال گذشته ادامه ناکامی‌های فجر است ولی با مدیریتی متفاوت و نام‌هایی جدید؛ سینمایی‌ها نباید منتظر تحول خاصی باشند!
دولت قبل متهم شده بود به محافظه کاری و قطع ید فیلمسازان بزرگ از جشنواره فیلم فجر! در این مقوله، نه دولت اصولگرا مطرح است نه اصلاح طلب، صرفاً در این گزارش دغدغه سینما و سینمایی‌ها را بیان خواهیم کرد. با اینکه انتقادات زیادی به هیات انتخاب و همچنین دبیر جشنواره دو دوره گذشته فیلم فجر وارد بود و انتقادات هم بجا بود، ولی باید اشاره کنیم که آقایان تکلیفشان با خودشان مشخص بود و هیچگاه در هیچ محفلی صحبتی از بازگرداندان بزرگان و آن کسانی که از سینما رو برگردانده بودند، نکرده بودند و اعتقاد داشتند که با کارگردان‌های تازه نفس و جوان و فیلم اولی می‌توان تنور جشنواره فیلم فجر را داغ نگه داشت که نتیجه این تفکر تبدیل شد به ضعیف ترین جشنواره تاریخ فیلم فجر که در میان تمامی آثار در سه سال اخیر شاید تعداد انگشت شماری، ارزش دیدن داشته باشد.
حال با روی کار آمدن دولت وفاق ملی بسیاری امید داشتند که با بازگرداندن نام های بزرگ، دوباره جشنواره فیلم فجر تبدیل به آن چیزی می‌شود که همگی انتظارش می‌رود.
اسامی فیلم ها اعلام شد و دوباره بر خلاف پیش بینی‌ها خبری از نام‌های بزرگ نیست و با این که بسیاری از افراد حاضر در هیات انتخاب اعتقاد داشتند که فیلم هایی همچون قاتل و وحشی و یا رکسانا باید در بخش جشنواره به اکران دربیاید ولی در لیست نهایی خود نام این آثار را نیاوردند و دلیل این حضور ندادن را ، اکران این فیلم ها در جشنواره‌های خارجی دانستند و اعلام کردند که بر اساس آیین نامه جشنواره فیلم فجر این آثار در بخش سودای سیمرغ هیچ جایی ندارند!
اگر قرار بود که با تغییر دولت در بخش سینما هیچ تغییری به وجود نیاید، پس اساس تغییر مدیران رده بالا چیست؟ چرا هیچ ارگانی در جهت بهبود یک امر قدم برنمی دارد و همگی سعی دارند خود را در یک هاله‌ای آرامش قرار دهند و بدون دردسر مدیریت کنند؟! در حال حاضر سازمان سینمایی مستقر و مدیران جشنواره همین رویه را پیش گرفته‌اند و حتی در جشنواره‌ای به مهمی فیلم فجر قصد ندارند که دستی ببرند و تحولی ایجاد کنند. نکته جالب اینجاست که آقایان حتی به قوانین خود نیز در انتخاب فیلم‌ها بی اعتنا بودند؛ با وجود اینکه فیلم‌هایی همچون «پیر پسر» اکتای براهنی، «رکسانا» پرویز شهبازی، «بی سروصدا» مجیدرضا مصطفوی و «غریزه» سیاوش اسعدی را بخاطر حضور در فستیوال‌های خارجی از لیست نهایی خط زدند، «ترک عمیق»، «داد»، «سونسوز» و «ماریا» را با وجود حضور در مسابقات خارجی و فستیوال‌های متعدد در لیست نهایی خود جای داده‌اند. این اتفاقات در حالی افتاده است که مدیران جشنواره برای خوشامد برخی از کارگردان‌هایی که نام آنها را به راحتی از لیست نهایی جشنواره کنار گذاشته‌اند قصد دارد در بخشی ویژه برخی از این فیلم‌ها را به نمایش بگذارد که بعید می دانم هیچ کدام از این کارگردان ها قصد داشته باشند فیلم خود را به کاخ جشنواره بفرستند تا تنها اصحاب رسانه و منتقدان آن را ببینند و مردم از دیدن اثر آنها بی بهره باشند.
همچنین باید به این نکته اشاره داشته باشیم که چند وقت پیش نیز نوشتیم که جشنواره فیلم فجر امسال آیا ادامه دهنده راه جشنواره قبل در بخش اکران کُمدی هست یا نه؟! که پیش بینی‌ها درست از آب درآمد و امسال هم شاهد آن هستیم که حداقل چهار فیلم از 33 فیلم در ژانر کُمدی به بخش سودای سیمرغ راه پیدا کرده‌اند. فیلم‌هایی چون «صددام» پدرام پورامیری، «آنتیک» هادی نائیجی، «کفایت مذاکرات» سهیل موفق و «شاه نقش» شاهد احمدلو. فیلم «تاکسیدرمی» محمد پایدار هم از فضایی فانتزی با رگه‌هایی از کمدی برخوردار است با این حساب برخلاف دوره‌های گذشته که جشنواره فیلم فجر روی خوشی به سینمای کمدی نشان نمی‌داد امسال اقبال به آثار کمدی رو کرده و هیئت انتخاب چند اثر کمدی را برای حضور در بخش مسابقه انتخاب کرده است!
همیشه گفته‌ایم و خواهیم گفت که حضور کارگردان‌های جوان در سینمای ایران امری ضروری و الزامی است و باید به جوان‌ها تا حد امکان برای ساخت فیلم فضای کافی داده شود ولی باید به این نکته هم توجه داشته باشیم که حضور کارگردان‌های جوان در فستیوالی همچون جشنواره فیلم فجر بدون حضور نام‌های بزرگ نه تنها کمک کننده نیست بلکه باعث می‌شود که جشنواره از آن رونق همیشگی هرساله خود بیفتد و به نوعی اعتماد عمومی به آثار از بین برود.
با نگاهی به لیست نهایی در این دوره از جشنواره شاهد ۱۳ فیلم اولی هستیم و با غیبت فیلمسازان کهنه کار و قدیمی سینمای ایران تنها از نسل دوم و سوم سینماگران بعد از انقلاب رسول صدرعاملی با فیلم «زیبا صدایم کن»، ابوالفضل جلیلی با فیلم «داد» و ابراهیم حاتمی کیا با نسخه سینمایی، سریال «موسی کلیم الله» در جشنواره حضور دارند.
در این میان از فیلمسازان جوان‌تر نیز شاهد آثاری از محمدرضا خردمندان، حمید زرگرنژاد، حسین دارابی، جواد افشار، علی غفاری، شاهد احمدلو، ابراهیم ایرج زاد، سهیل موفق، محسن تنابنده، ابوالفضل صفاری و … هستیم. تنها کارگردان زن این دوره از جشنواره فیلم فجر نیز بهنوش صادقی است که با فیلم «مرد آرام» به تهیه کنندگی همسر خواهرش مهدی هاشمی در جشنواره حضور دارد. نیکی کریمی نیز تنها تهیه کننده زن جشنواره است که با فیلم «زمانی در ابدیت» به کارگردانی مهدی نوروزیان به رقابت می‌پردازد.
شاید در نگاه اول عده‌ای با خواندن این گزارش موضع بگیرند و اعتقاد داشته باشند که نباید قبل از شروع جشنواره درباره نحوه برگزاری آن پیش داوری کرد ولی با توجه به تجربه چند سال اخیر، همیشه نام فیلم‌ها و عوامل، سنگ محک خوبی برای سنجیدن کیفیت جشنواره است. به قول قدیمی ها سالی که نکوست از بهارش پیداست، احتمالاً این جشنواره هم مانند جشنواره‌های دو سال گذشته ادامه ناکامی‌های فجر است ولی با مدیریتی متفاوت و نام‌هایی جدید؛ سینمایی‌ها نباید منتظر تحول خاصی باشند!
علی کلانتری
