بلایی که ارز همتی بر سر اقتصاد می‌آورد

هنوز زمان زیادی از افزایش قیمت نان و البته بی‌سامانی در این عرصه نمی‌گذرد که افزایش قیمت شیر گریبانگیر بخش لبینات شد و دبیر انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی کشور از افزایش مجدد محصولات لبنی خبر داد در حالی روند تحولات نشان می‌دهد که اصرار تیم اقتصادی دولت به حذف ارز نیمایی و تبدیل آن به بازار آزاد می‌رود تا چالشهایی جدیدی را به اقتصاد کشور تحمیل نمائد.
نگاهی بر وضعیت اقتصادی کشور نشان می‌دهد که دولت‌ها از جمله دولت چهاردهم راهکار حل اعتراضات اصناف و بویژه اتاق بازرگانی را بدون در نظر گرفتن تبعات تورمی در پذیرش افزایش قیمت‌های می بینند چنانکه در طول دو ماه اخیر این رویه افزایش بهای نان، شیر، گوشت و فراورده‌های لبنی را به همراه داشته است. هر چند که ادعا می‌شود این اقدامات برای حل مشکلات اقتصادی این اقشار است اما شواهد نشان می‌دهد که خسارت‌های اقتصادی این رفتار اقشار ضعیف جامعه و حتی فعالان همین حوزه‌ها را در بر می‌گیرد چنانکه افزایش قیمت شیر یعنی افزایش هزینه‌های دامداران و سخت‌تر شدن شرایط زندگی‌انها در حالی که دلالان و سرمایه‌داران که نقش واسط را دارند سود اصلی را می برند. نکته دیگر در این گرانی‌ها نسبت دادن آن به تحولات منطقه نظیر وعده صادق 2 است حال آنکه این ادعا یک آدرس غلط است که سرپوشی بر اصل موضوع است اصل اساسی آن است که دولت و تیم اقتصادی آن از یک سو همچون دولت‌های قبل گرانی را راهکار حل موقت مشکلات می‌دانند و از سوی دیگر نیز این روزها وضعیت بازار ارز که رسما از سوی همتی وزیر اقتصادی و بانک مرکزی با محوریت بالابردن نرخ ارز نمیایی و نزدیک سازی آن به نرخ آزاد اجرا می‌شود تبعات تورمی را بر اقتصاد کشور داشته است.
نسخه تجویزی که پیش از این از سوی وزیر اقتصاد و اقتصادیون نزدیک به دولت مطرح شده یکسان شدن نرخ این دو ارز و حذف ارز نیمایی است. رویکردی که تجربه نشان می‌دهد نتیجه آن افزایش دوباره نرخ ارز در بازار است و در نهایت تکرار تورم‌های بسیار. هر چند که ادعا می شود سیاست‌های ضد تورمی اعمال و مانع از جهش قیمت ارز می شوند اما تجربه نشان داده است که بازار همواره قیمت را بر اساس سود خود تعیین می کند و حذف ارز ترجیهی برابر با افزایش قمیت ارز در بازار و نیز جهش قیمت‌ها با حذف ارز ترجیهی می‌شود. نسخه تجویزی در طول چهار دهه تفکرات اقتصادیها که رویکردی لیبرالی بوده است حذف نقش دولت در قیمت‌گذاری و باز گذاشتن دست بازار از قیمت ارز بوده است رویه‌ای که به اسم صادر کنندگان است اما در نهایت برای منافع سوداگران ارز و قاچاقچیان می شود.سیاست‌های تیم‌های اقتصادی دولت و بدنه‌ای که ادعای کارشناسی دارد همچنان طرح افزایش نرخ ارز برای سوددهی صادرات را مطرح می‌کنند حال آنکه این مسئله ویرانی اقتصاد داخلی و تورم شدید را همواره رقم زده است. اگر قرار به مبارزه با چند نرخی شدن ارز، مقابله با قاچاق کالا به خارج، بهبود کسب و کار و مقابله با تورم است باید قمیت بر اساس نرخ پایین نه نرخ آزاد اجرایی شود و برای صادر کنندگان نیز مشوق‌هایی به جز گران کردن نرخ ارز در نظر گرفته شود. آنچه از سوی آقای همتی مطرح می شود نه نجات کشور از چالشهای اقتصادی بلکه گرفتار سازی در بحرانی تازه با تورمی شدید است بویژه اینکه رفتار آمریکا در باب وعده آتش بس در غزه در برابر عقب انداختن انتقام خون هنیه نیز اجرایی نشده و رسما آمریکا غیر قابا اعتماد بودنش را نشان داده و لذا نمی‌توان چشم داشتی به مذاکرات و گره گشایی اقتصادی داشت و باید با تکیه بر داشته‌های داخلی برای رفع چالش‌ها اقدام کرد.
آثار تورمی سیاست‌های دولت به بخش لبنیات رسیده است چنانکه رضا باکری، دبیر انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی در نامه‌ای به مهندس رفیعی، معاون بازرسی و نظارت بر کالاهای مصرفی اعلام کرد در پی ابلاغ قیمت شیر خام در تاریخ 07/۰۷/1403 از جانب وزارت جهاد کشاورزی و پیرو جلسه یکشنبه هشتم مهرماه معاونت توسعه بازرگانی آن وزارتخانه محترم با مدیریت دکتر آبنار و تعیین نرخ چربی، بدین وسیله افزایش قیمت تمام فرآورده‌های لبنی به میزان ۱۴ درصد از تاریخ فوق اعلام می‌گردد.
این در حالی است که گزارش رسانه‌ها از جمله خبرگزاری مهر در شهریور از افزایش قیمت‌ها در برخی اقلام از جمله فرآورده‌های لبنی حکایت دارد.
این تغییرات در بازار لبنیات در حالی وجود دارد که در مرغ و گوشت و تخم مرغ نیز دیده می‌شود که بی‌ارتباط با تغییرات در نرخ ارز مبادله‌ای و تامین دان و علوفه با این نوع ارز نمی‌باشد. در معاملات دیروز مرکز مبادله طلا و ارز ایران هر اسکناس دلار آمریکا به ۴۹هزار و ۹۱۰ تومان و حواله دلار نیز به ۴۷هزار و ۲۶۳ تومان رسید.
استارت افزایش جزئی قیمت دلار نیما از ماه‌های قبل زده شده بود و درحالی همچنان ادامه دارد که وزیر اقتصاد اعلام کرده است: سیاست جدیدمان این است که بازار به نرخ نیما نزدیک شود، هم دلار نیما را افزایش می‌دهیم و هم نرخ بازار را کاهش می‌دهیم.
اما آن‌طور که فرزین رئیس‌کل بانک مرکزی گفته است، امکان افزایش بیشتر قیمت ارز نیما وجود ندارد؛ او در مجلس شورای اسلامی گفت: از ابتدای سال تاکنون قیمت این ارز از حدود 41 هزار تومان تا حدود 47 هزار تومان رسیده است یعنی ما تحت‌تأثیر متغیرهای بنیادین اصلاحاتی در نرخ ارز انجام داده‌ایم، نمی‌توان نرخ آن را بیش از این مقدار افزایش داد چون ما نگران نرخ تورم هم هستیم، پایین بودن نرخ ارز برای کنترل تورم است و چنانچه با سیاست‌های ارزی اتخاذشده نرخ تورم افزایش پیدا کند، آن سیاست‌ها مناسب به‌نظر نمی‌رسند.با این حال اما در روزهای اخیر همچنان شاهد افزایش قیمت دلار نیما بوده‌ایم که احتمالاً بیانگر عزم جدی وزارت اقتصاد بر افزایش دلار نیما به‌منظور حمایت از بورس و تجار است.گفتنی است؛ قیمت هر اسکناس یورو در مرکز مبادله ایران نیز با افزایش نسبت به روز کاری قبل به 54 هزار و 765 تومان و نرخ حواله یورو نیز به 51 هزار و 861 تومان رسیده است.از سوی دیگر، اسکناس درهم امارات نیز با افزایش نسبت به روز کاری گذشته، 13 هزار و 590 تومان ارزش‌گذاری شده است و نرخ حواله درهم نیز 12 هزار و 869 تومان است. قیمت یکصد دینار عراق هم ا در مرکز مبادله با افزایش نسبت به روز قبل 38،091 ریال اعلام شده است. مجموع این تحولات نشان می‌دهد که سیاست ارزی دولت در مسیر نادرست افزایش قیمت ارز نیمایی حرکت می‌کند که نتیجه آن نیز تورمی خواهد بود که ذره ذره در حال افزایش است که قیمت لبنیات و برخی دیگر از ارزاق عمومی نشانه‌هایی از آن است.

^{مهدی یوسفی}