شاید این صنعت که میتواند اقتصاد پر منفعتی داشته باشد وتولید مشاغل متعدد در این باره نماید؛ پیشینه ای سه هزار سال درسرزمین ایران داشته وبرمی گردد به دوران هخامنشی که گلنوشته های اعاده شده اخیر از ینگه دنیا شاهدی زنده بر این مدعاست زیرا از آغاز ایجاد چاپارخانه ها تا ادامه آن در حمل مراسلات و محموله ها ومکاتبات بواسطه اسکادرانی ازدلیجان ها در قاره تازه کشف شده آمریکا که با سرقت ها و راهزنی های فراوان مواجه بود ؛ گذرتاریخ درهیج مقطعی نتوانست امنیت کامل را برای ارسال امانات تحویلی فراهم کند زیرا درهرزمان باچالش های تازه ای مواجه بود.
روزگاری ابزارکار که همان حیوانات اهلی چون اسب و شتر و قاطردر مسیر های طولانی و صعب العبورتلف می شدند و پس از آن هم که نوبت درشکه ها می شد؛ بامعضلاتی همچون راهزنان روبرو بود و معلوم نیست امروز چرا با بودن این همه امکانات بازم هم پست وبه خصوص در کشور هایی چون ایران همچنان درجا می زند و میزان اطمینان به بخش خصولتی را به شدت کاهش می دهد تا صاحبان کالاهای تجارتی یا مرسولات مکاتبه ای ترجیح دهند ؛ باز هم ریسک کرده و اختیار ارسال آنها را البته کمی گرانتر به شرکت های خصوصی یا رانندگان وسائط نقلیه ای چون اتوبوس های مسافربری وکامیون های گذری بسپارند ؛ اگرچه امکانات مکانیکی و همچنین دیجیتال به خوبی توانسته تا حدودی مشکلات سرعت عمل و امنیت امانت ها را فراهم نماید ولی هنوز چاپارخانه های متمدن با بحران مدیریتی مواجه اند تا بی نظمی مکانیکی رادر انجام عملیات به همراه داشته باشد.
نمی توان ازحق گذشت که پست ایران در سالهای 1399 و1400 توانست با فداکاری و ازخود گذشتگی پیک ها جان فشان ؛ پرکار ترین ایام را در طول تاریخ یک قرن اخیر ؛ با موفقیت نسبی رقم بزند تا سازمان توسعه تجارت الکترونیک طی آماری اعلام و اذعان نماید نزدیک به نیمی از بسته های خرید اینترنتی سالهای اخیر توسط پست جابجا شده وبا توجه به آنکه افزایش ترافیک حجمی مرسولات پستی طی این مدت ؛ خصوصا" سال 1399 ؛ کاملا" غیره منتظره ودوراز انتظار بود؛ شیکه پستی کشورآمادگی کافی برای پردازش و مدیریت این حجم از بسته هارانداشت باشد؛ بنابر این تا حدودی طولانی شدن فرایند و وجود اختلال دربرخی بخش ها مشهود ومورد انتظار بود ؛ با عنایت به اینکه زحمات پرسنل پایین دستی شرکت مذکور برای خدمت رسانی درچنین شرایطی انکارنا پذیر است اما کوتاهی در برخی بخش ها؛ مناطق ودفاتر پستی؛ موجب می شد تا ارسال وتحویل برخی مرسوله ها با اختلال آشکار همراه باشد وشکایاتی درواحد ها بازرسی آن به ثبت برسد که میزان آن در سال 1399 طبق اعلام رگلاتوری مجموعا"7700 شکایت درسامانه های این شرکت به ثبت رسیده است تا این مقدار نسبت به 908 شکایتی که در سال 98 اعلام شده بود ؛ حدود 8/5 برابرشده باشد!
گاهی این خطاها ناشی از فرایند ثبت سفارش وگاهی ناشی از فرایندی است که بسته باید اززمان ارسال تا تحویل طی کند؛ البته بروزدرصدی ازخطا درهر فرایندی خصوصا" ارسال مراسلات؛ امری طبیعی و اجتناب نا پذیراست که مبحٍث بیمه به همین منظور پیاده شد. اینکه با چنین خطاها چگونه باید برخورد شود تا روز به روز به حد اقل برسند ودرنهایت رضایت کاربرجلب شود بحث دیگری است ؛ زیرا عموما" مرسوله ها بسته به مورد؛ ارزش مادی ؛ معنوی و اعتباری متفاوتی برای طرفین یعنی فرستنده وگیرنده دارند که اختلال درارسال و عدم تحویل این مرسولات به هر دوطرف می تواند باعث وارد شدن خسارات فردی وجمعی شود و اعتماد را به شدت کاهش دهد ؛ طبق آمارهای اعلام شده از سوی سازمان تنظیم مقررات ؛ متوسط زمان سیرمرسولات پستی با اولویت در سال 99؛ حدود2/59 روز کاری معادل 62/16 ساعت بوده؛ حال آنکه این مدت در سال 98 معادل 1/99 روز طی شده است !
بعضی مسئولان درشرکت پست اظهار می دارند ؛ کمبود امکانات باعث افول خدمات پستی شده است اما رئیس هیات مدیره این شرکت ؛ همان سال 1400گفته است درسه ماهه اول پنج هاب منطقه ای کشور به سیستم مکانیزه افزوده شده اند و چهارهزار ترولی ؛ 400 دستگاه وانت و 40 دستگاه کامیون به منظور صیانت از امانات پستی و سرعت بخشی به خدمات به ناوگان اضافه شده اند . اما آنچه امروز از چارخانه کشورمی بینیم با فعالیت های گسترده بخش خصوصی واکثر" با امکانات محدود وفرسوده ؛ تفاوت فاحش دارد ؛ زیرا اگردرآن بخش بی نظمی هایی باشد قابل اغماض وگذشت است که ارسال کننده ریسک هر نوع اتفاقی را پذیرفته و مرسوله خود را به آن بسپارد اما ازاین سو یعنی پست خصواتی جمهوری اسلامی توقع نیست که مرسوله ای به شماره 104390318700029790000114راکه در تاریخ اول مهرهمین امسال با پست پیشتازازاصفهان به آدرسی درپایتخت ارسال و تاکنون حدود بیست روز سرگردان باشد در حالیکه پیامک ارسال محموله وتحویل به گیرنده با فاصله هفت روزه واصل شده است وبررو بسته مذکور تلفن همراه هر دو ثبت گردیده !؛بنابراین تنها گزینه ای که می تواند جوابگوی این معما ی چند مجهولی فراوان باشد این است که پست خصولتی درسراشیبی وگرداب زوال مدیریتی دست وپا می زند!
روزگاری ابزارکار که همان حیوانات اهلی چون اسب و شتر و قاطردر مسیر های طولانی و صعب العبورتلف می شدند و پس از آن هم که نوبت درشکه ها می شد؛ بامعضلاتی همچون راهزنان روبرو بود و معلوم نیست امروز چرا با بودن این همه امکانات بازم هم پست وبه خصوص در کشور هایی چون ایران همچنان درجا می زند و میزان اطمینان به بخش خصولتی را به شدت کاهش می دهد تا صاحبان کالاهای تجارتی یا مرسولات مکاتبه ای ترجیح دهند ؛ باز هم ریسک کرده و اختیار ارسال آنها را البته کمی گرانتر به شرکت های خصوصی یا رانندگان وسائط نقلیه ای چون اتوبوس های مسافربری وکامیون های گذری بسپارند ؛ اگرچه امکانات مکانیکی و همچنین دیجیتال به خوبی توانسته تا حدودی مشکلات سرعت عمل و امنیت امانت ها را فراهم نماید ولی هنوز چاپارخانه های متمدن با بحران مدیریتی مواجه اند تا بی نظمی مکانیکی رادر انجام عملیات به همراه داشته باشد.
نمی توان ازحق گذشت که پست ایران در سالهای 1399 و1400 توانست با فداکاری و ازخود گذشتگی پیک ها جان فشان ؛ پرکار ترین ایام را در طول تاریخ یک قرن اخیر ؛ با موفقیت نسبی رقم بزند تا سازمان توسعه تجارت الکترونیک طی آماری اعلام و اذعان نماید نزدیک به نیمی از بسته های خرید اینترنتی سالهای اخیر توسط پست جابجا شده وبا توجه به آنکه افزایش ترافیک حجمی مرسولات پستی طی این مدت ؛ خصوصا" سال 1399 ؛ کاملا" غیره منتظره ودوراز انتظار بود؛ شیکه پستی کشورآمادگی کافی برای پردازش و مدیریت این حجم از بسته هارانداشت باشد؛ بنابر این تا حدودی طولانی شدن فرایند و وجود اختلال دربرخی بخش ها مشهود ومورد انتظار بود ؛ با عنایت به اینکه زحمات پرسنل پایین دستی شرکت مذکور برای خدمت رسانی درچنین شرایطی انکارنا پذیر است اما کوتاهی در برخی بخش ها؛ مناطق ودفاتر پستی؛ موجب می شد تا ارسال وتحویل برخی مرسوله ها با اختلال آشکار همراه باشد وشکایاتی درواحد ها بازرسی آن به ثبت برسد که میزان آن در سال 1399 طبق اعلام رگلاتوری مجموعا"7700 شکایت درسامانه های این شرکت به ثبت رسیده است تا این مقدار نسبت به 908 شکایتی که در سال 98 اعلام شده بود ؛ حدود 8/5 برابرشده باشد!
گاهی این خطاها ناشی از فرایند ثبت سفارش وگاهی ناشی از فرایندی است که بسته باید اززمان ارسال تا تحویل طی کند؛ البته بروزدرصدی ازخطا درهر فرایندی خصوصا" ارسال مراسلات؛ امری طبیعی و اجتناب نا پذیراست که مبحٍث بیمه به همین منظور پیاده شد. اینکه با چنین خطاها چگونه باید برخورد شود تا روز به روز به حد اقل برسند ودرنهایت رضایت کاربرجلب شود بحث دیگری است ؛ زیرا عموما" مرسوله ها بسته به مورد؛ ارزش مادی ؛ معنوی و اعتباری متفاوتی برای طرفین یعنی فرستنده وگیرنده دارند که اختلال درارسال و عدم تحویل این مرسولات به هر دوطرف می تواند باعث وارد شدن خسارات فردی وجمعی شود و اعتماد را به شدت کاهش دهد ؛ طبق آمارهای اعلام شده از سوی سازمان تنظیم مقررات ؛ متوسط زمان سیرمرسولات پستی با اولویت در سال 99؛ حدود2/59 روز کاری معادل 62/16 ساعت بوده؛ حال آنکه این مدت در سال 98 معادل 1/99 روز طی شده است !
بعضی مسئولان درشرکت پست اظهار می دارند ؛ کمبود امکانات باعث افول خدمات پستی شده است اما رئیس هیات مدیره این شرکت ؛ همان سال 1400گفته است درسه ماهه اول پنج هاب منطقه ای کشور به سیستم مکانیزه افزوده شده اند و چهارهزار ترولی ؛ 400 دستگاه وانت و 40 دستگاه کامیون به منظور صیانت از امانات پستی و سرعت بخشی به خدمات به ناوگان اضافه شده اند . اما آنچه امروز از چارخانه کشورمی بینیم با فعالیت های گسترده بخش خصوصی واکثر" با امکانات محدود وفرسوده ؛ تفاوت فاحش دارد ؛ زیرا اگردرآن بخش بی نظمی هایی باشد قابل اغماض وگذشت است که ارسال کننده ریسک هر نوع اتفاقی را پذیرفته و مرسوله خود را به آن بسپارد اما ازاین سو یعنی پست خصواتی جمهوری اسلامی توقع نیست که مرسوله ای به شماره 104390318700029790000114راکه در تاریخ اول مهرهمین امسال با پست پیشتازازاصفهان به آدرسی درپایتخت ارسال و تاکنون حدود بیست روز سرگردان باشد در حالیکه پیامک ارسال محموله وتحویل به گیرنده با فاصله هفت روزه واصل شده است وبررو بسته مذکور تلفن همراه هر دو ثبت گردیده !؛بنابراین تنها گزینه ای که می تواند جوابگوی این معما ی چند مجهولی فراوان باشد این است که پست خصولتی درسراشیبی وگرداب زوال مدیریتی دست وپا می زند!
حسن روانشید